đ / Onze Pijlers / Kenniscentrum Gokschade / Gokverslaving
........
Gokverslaving
------------------
Wat is gokverslaving?
Gokverslaving, ook wel bekend als problematisch gokgedrag of pathologisch gokken, is een gedragsverslaving die wordt gekenmerkt door een oncontroleerbare drang om te gokken, ondanks de negatieve gevolgen die dit gedrag met zich meebrengt. Hoewel het niet dezelfde fysieke afhankelijkheid veroorzaakt als drugs- of alcoholverslaving, kan het destructieve effect hebben op het leven van de gokker en zijn of haar omgeving.
Definitie en Classificatie:
Een gokverslaving is officieel erkend als een verslavingsstoornis. In de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition), het handboek dat door geestelijke gezondheidszorg professionals wordt gebruikt, wordt gokverslaving geclassificeerd als een “Gambling Disorder” onder de categorie “Substance-Related and Addictive Disorders”. Dit plaatst het op dezelfde lijn als middelenmisbruik, wat de ernst en de impact van de stoornis benadrukt.
Kenmerken van Gokverslaving:
- Oncontroleerbare Drang om te Gokken: Mensen met een gokverslaving voelen een intense behoefte om te gokken, vaak met toenemende frequentie en inzet. Dit gebeurt zelfs wanneer ze zich bewust zijn van de negatieve gevolgen.
- Verlies van Controle: Gokkers kunnen de hoeveelheid tijd en geld die ze besteden aan gokken niet meer beheersen. Dit leidt vaak tot schulden, relatieproblemen, en verlies van werk of andere belangrijke aspecten van het leven.
- Ontwenning: Net als bij andere verslavingen, kunnen gokkers ontwenningsverschijnselen ervaren, zoals rusteloosheid, irritatie, en angst, wanneer ze niet kunnen gokken.
- Escalatie van Gedrag: Om dezelfde opwinding te bereiken, moeten gokkers steeds grotere bedragen inzetten of vaker gokken. Dit staat bekend als “tolerantie”, vergelijkbaar met wat wordt gezien bij middelenverslaving.
- Doorgaan ondanks negatieve Gevolgen: Een kenmerk van verslaving is het voortzetten van destructief gedrag, zelfs wanneer het duidelijk schadelijk is. Gokkers zullen vaak doorgaan met gokken ondanks financiĂŤle problemen, sociale isolatie, of gezondheidsproblemen.
Oorzaken en Risicofactoren:
Gokverslaving wordt beĂŻnvloed door een combinatie van biologische, psychologische, en sociale factoren:
- Genetische Predispositie: Er is bewijs dat genetische factoren een rol spelen in de ontwikkeling van gokverslaving. Mensen met een familiegeschiedenis van verslavingen hebben een verhoogd risico.
- Neurologische Mechanismen: Gokverslaving wordt geassocieerd met veranderingen in de hersenen, met name in het beloningssysteem. Gokken stimuleert de afgifte van dopamine, een neurotransmitter die betrokken is bij plezier en beloning. Overmatige dopamine-afgifte kan leiden tot het ontwikkelen van verslavingsgedrag.
- Psychologische Factoren: Mensen die lijden aan depressie, angst, of andere psychische stoornissen hebben een verhoogd risico op gokverslaving. Gokken kan worden gebruikt als een manier om met negatieve emoties om te gaan, wat het risico op afhankelijkheid vergroot.
- Omgevingsfactoren: De beschikbaarheid van gokmogelijkheden, zoals casino’s, online goksites, en loterijen, spelen een rol in de ontwikkeling van gokverslaving. Sociaal isolement en een gebrek aan sociale ondersteuning kunnen ook bijdragen aan het probleem.
Hoe herken je problematisch gokgedrag?
Het herkennen van problematisch gokgedrag is cruciaal voor vroegtijdige interventie en behandeling. Hier zijn enkele tekenen en symptomen die kunnen wijzen op gokverslaving:
Gedragsmatige Tekenen:
- Obsessie met Gokken: De persoon denkt voortdurend aan gokken, bijvoorbeeld aan eerdere gokervaringen, het plannen van de volgende gokactiviteit, of aan manieren om geld te krijgen om te kunnen gokken.
- Verbergen van Gokgedrag: Gokkers kunnen liegen over de omvang van hun gokactiviteiten of proberen hun gedrag te verbergen voor vrienden en familie. Dit kan inhouden dat ze gokken op geheime plaatsen of dat ze de omvang van hun verliezen bagatelliseren.
- Verlies van Controle: De persoon kan niet stoppen met gokken, zelfs als hij of zij dat wil. Dit leidt vaak tot langere goksessies of het inzetten van grotere bedragen dan oorspronkelijk gepland.
- Jagen op Verliezen: Gokkers proberen vaak verloren geld terug te winnen door meer te gokken. Dit “jagen op verliezen” kan snel leiden tot escalerende schulden.
- Sociale en Professionele Problemen: Gokverslaving kan leiden tot verwaarlozing van werk, school, of familie verantwoordelijkheden. Dit kan resulteren in conflicten, verlies van relaties, of zelfs verlies van werk.
Emotionele Tekenen:
- Rusteloosheid en Prikkelbaarheid: Wanneer een gokker probeert te stoppen of te verminderen, kan hij of zij last krijgen van stemmingswisselingen, rusteloosheid, of prikkelbaarheid. Dit zijn vaak ontwenningsverschijnselen.
- Emotionele Vlucht: Gokken wordt vaak gebruikt als een manier om te ontsnappen aan stress, angst, depressie, of eenzaamheid. Deze emotionele vlucht kan het probleem verergeren en de cyclus van verslaving versterken.
- Schuld en Schaamte: Veel gokverslaafden voelen zich schuldig of schamen zich voor hun gedrag, vooral wanneer het leidt tot financiĂŤle of relationele problemen. Deze gevoelens kunnen de verslaving echter juist versterken doordat de persoon gaat gokken om deze emoties te ontvluchten.
FinanciĂŤle Tekenen:
- FinanciĂŤle Problemen: Gokverslaafden lenen vaak geld, verkopen bezittingen, of stelen zelfs om hun gokverslaving te financieren. Dit leidt vaak tot ernstige schulden en financiĂŤle problemen.
- Onverklaarbare Uitgaven: Als iemand voortdurend geld mist of niet kan uitleggen waar zijn geld aan is uitgegeven, kan dat een teken zijn van verborgen gokgedrag.
Sociale Tekenen:
- Verlies van Belangstelling: Gokverslaafden verliezen vaak hun interesse in andere activiteiten of hobbyâs die ze vroeger leuk vonden, omdat gokken een steeds belangrijkere rol in hun leven speelt.
- Isolement: Veel gokverslaafden trekken zich terug uit sociale interacties om meer tijd aan gokken te kunnen besteden, of omdat ze zich schamen voor hun gedrag.
Conclusie:
Gokverslaving is een complexe en ernstige aandoening die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor zowel de persoon zelf als de mensen om hen heen. Het herkennen van de tekenen van problematisch gokgedrag is de eerste stap naar het zoeken van hulp. Door de verschillende gedragsmatige, emotionele, financiĂŤle, en sociale signalen te identificeren, kunnen vrienden, familieleden, en professionals tijdig ingrijpen om verdere schade te voorkomen.
Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt het idee dat gokverslaving een gedragsverslaving is met kenmerken die vergelijkbaar zijn met andere verslavingen, zoals drugs- en alcoholverslaving. Het benadrukt het belang van een holistische benadering van preventie, behandeling, en herstel, waarbij aandacht wordt besteed aan zowel de biologische als de psychosociale aspecten van de stoornis.